Kiedy czytamy ewangeliczne opisy życia Jezusa, czymś, co natychmiast rzuca się w oczy, jest to, że Jezus okazywał współczucie i życzliwość ludziom z różnych środowisk i nauczał, że Jego naśladowcy powinni robić to samo. Widzimy to w przypowieściach, których nauczał, takich jak historia o Dobrym Samarytaninie, który okazał współczucie pobitemu nieznajomemu, opatrując jego rany, zabierając go do gospody i opłacając koszty z własnej kieszeni 1.
W przypowieści o zagubionym synu młody człowiek zażądał od ojca swojego dziedzictwa, co w kontekście jego czasów byłoby równoznaczne z powiedzeniem: “Chciałbym, żebyś nie żył”, a następnie opuścił dom tylko po to, by roztrwonić całe swoje dziedzictwo. Po powrocie do domu, historia mówi nam, że “ojciec jego ujrzał go i ulitował się nad nim, pobiegł, objął go i ucałował” 2.
Podczas swojej posługi Jezus często widział sytuacje, w których ludzie byli w potrzebie, a On był poruszony współczuciem i podjął działania, aby im pomóc 3. Doskonałym tego przykładem jest cud rozmnożenia chleba i ryb opisany w Ewangelii św. Mateusza:
“Jezus przywołał do siebie swoich uczniów i powiedział: ‘Współczuję temu tłumowi, bo już trzy dni są ze Mną, a nie mają co jeść. I nie chcę ich odsyłać głodnych, aby nie zasłabli w drodze”.
Kiedy Jego uczniowie zapytali Go: “Skąd weźmiemy tyle chleba w tak odludnym miejscu, by nakarmić tak wielki tłum?”. Jezus kazał im zebrać to, co mieli – siedem bochenków chleba i kilka małych ryb. Następnie w cudowny sposób rozmnożył je tak, że ponad cztery tysiące ludzi zjadło i było zadowolonych 4.
W innym przypadku, w Ewangelii Łukasza, czytamy o Jezusie zwracającym się do pogrążonej w smutku wdowy, której jedyny syn właśnie zmarł i był zabierany na pogrzeb. “A gdy Pan ją ujrzał, ulitował się nad nią i rzekł jej: Nie płacz”. Następnie Jezus kazał młodzieńcowi wstać i oddał go matce 5.
Podczas swojego pobytu na ziemi Jezus był żywym przykładem atrybutów swojego Ojca, z których jednym jest współczucie. W całym Starym Testamencie czytamy o Bożym współczuciu: “Jak ojciec okazuje współczucie swoim dzieciom, tak Pan okazuje współczucie tym, którzy się Go boją” 6.
“Pan pociesza swój lud i lituje się nad nim w jego cierpieniach” 7.
Słowa współczucie i empatia są obecnie często używane, ale jak dokładnie definiuje się współczucie? Słowniki definiują je jako “uczucie głębokiego współczucia i smutku dla kogoś, kto znajduje się w jakiejś trudnej sytuacji, połączone z chęcią zrobienia czegoś, aby ją złagodzić”.
Jedno z hebrajskich słów w Starym Testamencie, które jest tłumaczone jako współczucie, jest związane z hebrajskim słowem oznaczającym “łono” i wyraża opiekuńcze współczucie rodzica dla bezbronnego dziecka – głębokie uczucie, które przekłada się na akty bezinteresownej służby. Słowo to jest zwykle używane w odniesieniu do współczucia Boga, na przykład w Księdze Wyjścia, gdzie czytamy: “Pan, Pan Bóg, współczujący i łaskawy, nieskory do gniewu i obfitujący w dobroć i prawdę” 8.
W Nowym Testamencie jedno ze słów najczęściej używanych w odniesieniu do współczucia jest związane z greckim słowem oznaczającym “wewnętrzne części”, odnoszącym się do siedziby ludzkich emocji. Termin ten oddaje ideę bycia poruszonym w rdzeniu swoich wewnętrznych uczuć, co prowadzi do aktów dobroci i miłosierdzia. Inne słowo, sumpathes, oddaje znaczenie “cierpieć z” lub “cierpieć obok”.
Współczucie to silne uczucie związane z czyjąś sytuacją lub stanem i zrobienie czegoś, aby to zmienić. Chodzi o poprawienie sytuacji kogoś w potrzebie. Nie jest to współczucie, jeśli nie zostanie podjęte jakieś działanie, czy to życzliwe słowo lub uczynek, modlitwa, wspieranie kogoś w jego smutku i przekazywanie twojego smutku lub troski.
Może również oznaczać podjęcie działań w celu zmiany sytuacji lub okoliczności. Może to oznaczać protestowanie w celu zmiany niesprawiedliwych praw i wprowadzenia sprawiedliwości społecznej. Może oznaczać poświęcenie czasu i wysiłku na nakarmienie głodnych, pomoc sierotom, odwiedzanie chorych i pogrążonych w żałobie, dzielenie się ewangelią z innymi lub udzielanie pomocy potrzebującym.
Współczucie jest ściśle powiązane z empatią – zdolnością do utożsamiania się z uczuciami innych i dzielenia się nimi, a także do postawienia się w ich sytuacji, aby zrozumieć, przez co przechodzą z ich perspektywy. Krótko mówiąc, współczucie jest częścią miłości.
Biblia mówi nam, abyśmy “przyoblekli się tedy jako wybrańcy Boży, święci i umiłowani, we współczucie serca [i] w dobroć” 9. Ale jak kultywować ten aspekt miłości? Dobrym punktem wyjścia jest zastanowienie się nad instrukcją Jezusa: “Będziesz miłował bliźniego swego jak siebie samego” 10. Kiedy uczymy się chodzić w butach innych ludzi, bycie życzliwym i współczującym przychodzi nam z większą łatwością.
Pomocne jest również zastanowienie się nad służbą Jezusa. Widział ludzi w potrzebie – niewidomych, głodnych, pogrążonych w żałobie, chorych, wyrzutków społecznych – i zamiast odwrócić wzrok i przejść obok, zauważył ich, zatrzymał się i podjął działanie. W naszym zabieganym życiu łatwo jest nie zauważać innych, którzy zmagają się z trudnościami i są w potrzebie, a także być pochłoniętym własnymi problemami, potrzebami i troskami, przez co nie dostrzegamy ludzi wokół nas.
Inną rzeczą, która może pomóc nam być bardziej współczującymi, jest zwiększenie naszej świadomości miłości Pana do nas – pamiętając, że chociaż nie zasługujemy na to, jesteśmy pełni wad i grzeszni, Bóg podjął działania w naszym imieniu, nawet za ogromną cenę. Bóg poświęcił swojego ukochanego Syna, aby mógł nas uratować w potrzebie. Bóg okazał nam kosztowne współczucie, a gdy będziemy się nad tym zastanawiać, chwalić Go i dziękować Mu za to, będziemy zmuszeni reagować na innych z Jego miłością i współczuciem 11.
Jezus współczuł cierpiącym, wyrzutkom, biednym i potrzebującym, i nauczał swoich naśladowców, aby robili to samo. Powiedział, że za każdym razem, gdy karmimy głodnych, okazujemy gościnność nieznajomym, odwiedzamy chorych lub więźniów, robimy to dla Niego 12.
Może nam się wydawać, że nasze wysiłki, by pomagać innym, będą słabe w porównaniu z tym, że Jezus był Bogiem i mógł czynić potężne cuda. Ale okazywanie współczucia innym może wydawać się cudem dla kogoś w potrzebie. Niewielki akt dobroci może znacząco zmienić ich życie i dodać im odwagi do dalszego działania.
Przyjęcie Jezusa do naszych serc i napełnienie się Duchem Bożym jest kluczem do posiadania tego rodzaju współczucia dla innych. Doświadczanie Jego miłości poprzez bliską komunię i społeczność z Nim oraz rozważanie Jego łaski i dobroci dla nas w naszym codziennym życiu pomaga nam żyć w świadomości Jego miłości do nas osobiście. Kiedy doświadczamy Jego miłosierdzia, hojności i bezwarunkowej miłości, jesteśmy w stanie lepiej uosabiać Jego współczucie i dobroć oraz pozwalać, by Jego miłość przepływała przez nas do innych.
Jezus ze współczuciem służył innym i jako Jego naśladowcy jesteśmy wezwani, by czynić to samo.