Έχουν περάσει 20 χρόνια που βρίσκομαι και εργάζομαι στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Είχα ξαναζήσει εκεί στο παρελθόν, μετά τον θάνατο του Προέδρου Τίτο το 1980. Οι φωτογραφίες του υπήρχαν παντού και ακόμα και όταν η χώρα περνούσε μια δύσκολη οικονομική κρίση έδειχνε πως κανένας δεν αμφέβαλλε για την ενότητα της Γιουγκοσλαβίας σαν χώρα. Έχοντας ζήσει εκεί, τόσο «πριν» όσο και «μετά», παραμένει μια σπαζοκεφαλιά για το πώς μια σειρά από ιδιαίτερα βάναυσους και αιμοσταγείς εμφύλιους πολέμους οδήγησαν στη δημιουργία επτά διαφορετικών κρατών.
Συγχρόνως όμως ανακάλυψα πως και πολλοί από εκείνους που το έζησαν, δυσκολεύονται να το κατανοήσουν κι αυτοί. Είναι λες και έζησαν ένα άσχημο όνειρο, έναν εφιάλτη μίσους και πόνου.
Συχνά άκουγα σχόλια του τύπου «Δεν μπορούμε να καταλάβουμε τι συνέβη και πώς έγινε να γίνουμε εχθροί με εκείνους που ήταν γείτονες μας ακόμα και με τους συγγενείς μας».
Ευτυχώς, αν και όλοι τους δεν έχουν συγχωρέσει ούτε έχουν ξεχάσει, πιστεύω πως τώρα θα το σκέφτονταν δύο φορές πριν αρχίσουν άλλο έναν πόλεμο. Πλήρωσαν το τίμημα και από πολλές απόψεις συνεχίζουν να το πληρώνουν.
Στα χρόνια που πέρασαν, το Per un Mondo Migliore (Ανθρωπιστικός Οργανισμός) έχει βοηθήσει να κτιστούν γέφυρες συμφιλίωσης και με αυτή τη μέθοδο, βοηθήθηκα κι εγώ η ίδια. Είχα το προνόμιο να πάρω μια ιδέα για το περίπλοκο ζήτημα ανάμεσα στον πόλεμο και την ειρήνη.
Είδα την παραφροσύνη του πολέμου, τα τραύματα και τις πληγές που αφήνει για δεκαετίες.
Άγγιξα τον πόνο της διχόνοιας.
Έγινα πιο πεπεισμένη για την αναγκαιότητα και την ομορφιά της ομόνοιας. Πόσο ανεκτίμητη είναι, πόση δύναμη προσφέρει και πόσο άσχημα γίνονται τα πράγματα όταν παύουμε να την εκτιμάμε με αποτέλεσμα να την χάνουμε.
Έμαθα πως αν δεν διευθετηθούν οι απλές καταστάσεις, μπορεί να μετατραπούν σε σοβαρά ζητήματα.
Αντιλήφτηκα τον κίνδυνο του να αποκτάμε πάρα πολύ οικειότητα με τις ευλογίες μας και να τις εκλαμβάνουμε ως δεδομένες, με αποτέλεσμα να είμαστε πολύ πρόθυμοι να τις ανταλλάξουμε για κάποια ψεύτική υπόσχεση.
Είδα από πρώτο χέρι τη θεραπεία που αποφέρει η συγχώρεση και τη σπουδαιότητα της πίστης και της εμπιστοσύνης ενάντια στην απόγνωση.
Έμεινα έκπληκτη από το κουράγιο, τη γενναιότητα και την ανιδιοτέλεια που μπορούν να δείξουν ορισμένοι άνθρωποι σε ακραίες καταστάσεις.
Θυμήθηκα τα λόγια που αποδίδονται στη Μητέρα Τερέζα: «Τι μπορείς να κάνεις εσύ για να προωθήσεις την παγκόσμια ειρήνη; Πήγαινε σπίτι και αγάπησε την οικογένειά σου». Αν δεν υπάρχει ειρήνη, αυτό συμβαίνει επειδή έχουμε ξεχάσει ότι ανήκουμε ο ένας στον άλλον.