Για να μάθεις πού βρίσκεται κάτι, συχνά πρέπει να ανακαλύψεις που δεν βρίσκεται. Αυτή την αντίθεση την κατανόησα αρκετά καλά πρόσφατα, ενώ παρακολουθούσα δύο ταινίες τύπου δραματοποιημένου ντοκιμαντέρ. Η μία ήταν Το Βασίλειο του Χαμένου Πειρατή, που αναφερόταν στη «Χρυσή Εποχή της Πειρατείας» στις αρχές του 17ου αιώνα και η άλλη ήταν η ταινία Μια Όμορφη Μέρα στη Γειτονιά, με πρωταγωνιστή τον Τομ Χανκς στον ρόλο του Φρεντ Ρότζερς, τον Πρεσβυτεριανό πάστορα που δημιούργησε και παρουσίαζε την τηλεοπτική σειρά για παιδιά προσχολικής ηλικίας, Η Γειτονιά του Κυρίου Ρότζερς, από το 1968 έως το 2001.
Πρώτα, ας μιλήσουμε για τους κουρσάρους. Είναι οι ιστορίες που αρέσουν σε πάρα πολλούς ανθρώπους. Συχνά όμως παραβλέπουν τη μοχθηρή τους αγριότητα και τον σκληρό τρόπο ζωής τους, ενώ συχνά, αυτοί οι τυχοδιωκτικοί χαρακτήρες έχουν κατά κάποιο τρόπο ωραιοποιηθεί λες και είναι κάποιοι τύπου Ρομπέν των Δασών που κλέβουν απ’ τους πλούσιους για να μοιραστούν με τους φτωχούς. Και φαίνεται πως πολλοί πειρατές δικαιολογούσαν τη βία τους με το να παρουσιάζουν τους εαυτούς τους ως εκδικητές των αδικιών: «Αυτοί [οι πλούσιοι] ληστεύουν τους φτωχούς υπό την κάλυψη του νόμου και εμείς λεηλατούμε τους πλούσιους υπό την προστασία του δικού μας θάρρους». 1 Παρ’ όλες τις αλτρουιστικές τους δικαιολογίες, δεν έπαυαν να είναι φονιάδες, εγκληματίες και πλιατσικολόγοι.
Ένας από τους πιο επιτυχημένους πειρατές ήταν ο Σαμ Μπελάμι (1689-1717) ο οποίος σύμφωνα με το περιοδικό Φόρμπς, ήταν ο πειρατής με τις υψηλότερες αποδόσεις και με καθαρά έσοδα γύρω στα 142.5 εκατομμύρια δολάρια. Στην ηλικία των 28, μετά από έναν χρόνο καριέρας ως πειρατής, είχε λεηλατήσει 53 καράβια και είχε καταλάβει το Γουάιντα, ένα πρωτοκλασάτο Αγγλικό καράβι που μετέφερε σκλάβους, το οποίο αφού είχε ξεφορτώσει 312 σκλάβους, είχε φορτώσει με μεγάλες ποσότητες από χρυσό, λουλάκι, ελεφαντόδοντο και άλλα πολύτιμα εμπορικά αγαθά. Το σκάφος του Μπελάμι μαζί με άλλα δύο που είχαν καταλάβει, έπλεαν στα αβαθή νερά των Ανατολικών ακτών, καθώς πήγαινε να δει την αγαπημένη μου, Μαίρη Χάλετ, η οποία κατοικούσε στο Ίστχαμ της Μασαχουσέτης.
Σε εκείνο το σημείο, ο καιρός άλλαξε πολύ γρήγορα και ο ουρανός γέμισε από αστραπές και βροντές. Η βροχή και η ομίχλη έκαναν την ορατότητα σχεδόν αδύνατη, ενώ οι πολύ θυελλώδεις άνεμοι, ωθούσαν και τα τρία καράβια προς την ύπουλη ακτή και τα απότομα βράχια του Ακρωτηρίου Κοντ. Κύματα ύψους δέκα μέτρων πλημμύριζαν τα καταστρώματα και παρέσερναν οτιδήποτε δεν είχε προσδεθεί με ασφαλή τρόπο πάνω σε αυτά.
Μετά από αρκετές απεγνωσμένες ώρες προσπαθειών του πληρώματος για να σωθούν, τα κύματα σήκωσαν το Γουάιντα και το έριξαν με δύναμη πάνω στα βράχια, όπου πρώτα διαλύθηκε η πρύμνη και κατόπιν το υπόλοιπο μέρος του πλοίου με αποτέλεσμα να βουλιάξει αμέσως. Ο Σάμιουελ Μπελάμι και όλοι του οι άνδρες, περίπου 160 τον αριθμό, χάθηκαν.
Πού βρίσκονται τώρα όλα εκείνα τα τεράστια πλούτη; Το 1984, μετά από παραμονή 267 ετών στον βυθό της θάλασσας, το ναυάγιο ανευρέθηκε και σήμερα, 100.000 ευρήματα απ’ το ναυάγιο αυτό μπορεί να ιδωθούν στην Έκθεση Γουάιντα στο Προβινστάουν της Μασαχουσέτης, ενώ συνεχίζονται οι προσπάθειες για την ανεύρεση και την συντήρηση του θησαυρού.
Τώρα ας δούμε την έντονη αντίθεση ανάμεσα στην ύπαρξη του Σάμιουελ Μπελάμι και αυτή, της ζωής και του έργου του Φρεντ Ρότζερς. Ο Ρότζερς προερχόταν από την πόλη που μεγάλωσα κι εγώ, το Πίτσμπουργκ της Πενσυλβάνια. Σε μια Πασχαλινή του επίσκεψη σε κάποιους συγγενείς του, ο Φρεντ είδε ένα τηλεοπτικό πρόγραμμα για παιδιά, όπου οι ηθοποιοί έριχναν τούρτες ο ένας στον άλλον. Μια και ήταν άτομο γεμάτο αισιοδοξία και πίστη, ήταν σίγουρος ότι η τηλεόραση θα μπορούσε να δείχνει καλύτερα πράγματα για τα παιδιά! Ήταν μια στιγμή αποκάλυψης που έστρεψε τη ζωή του προς μια νέα κατεύθυνση.
Ο Ρότζερς ένοιωθε πως του είχε δοθεί η αποστολή να βοηθά τα παιδιά να μαθαίνουν στη ζωή τους τη συμπόνια, την κατανόηση και την καλοσύνη. Τα προγράμματά του αναφέρονταν στα δύσκολα θέματα που αντιμετώπιζαν τα παιδιά, όπως το μπούλινγκ, τις ανασυγκροτημένες οικογένειες και τη διαχείριση του θυμού με τον έλεγχο των αρνητικών συναισθημάτων και την καλλιέργεια θετικών συναισθημάτων.
Αν και ήταν Χριστιανός πάστορας, ποτέ του δεν κήρυττε στο πρόγραμμά του, προτιμώντας να μοιράζεται την αγάπη του Θεού με το παράδειγμά του – ένα παράδειγμα μάλλον, παρά ένα κήρυγμα. Ο Ευαγγελιστής Ντουάιτ Λ. Μούντι αυτό το αποκαλεί «το ευαγγέλιο που είναι ραμμένο πάνω στη σόλα του παπουτσιού» – και στην περίπτωση του Φρεντ, ήταν «το ευαγγέλιο μέσα σ’ ένα κόκκινο πουλόβερ».
Σε όλα τα χρόνια που διήρκησε το τηλεοπτικό του πρόγραμμα, παρέμεινε βαθιά αφοσιωμένος στις αξίες που διάβαζε στην Καινή Διαθήκη. Μιμείτο το παράδειγμα του Ιησού, που καλωσόριζε τα παιδιά όπως ήταν και τα ενθάρρυνε να αγαπάνε τον εαυτό τους και τον πλησίον τους όπως μπορούσαν. Όπως είχε πει, «Υπάρχουν πολλοί τρόποι να πεις σ’ αγαπώ».
Η προσωπικότητα του Φρεντ εκτός τηλεόρασης δεν διέφερε από τον χαρακτήρα και το κουκλοθέατρο που παρουσίαζε στο πρόγραμμά του. Για πολλά χρόνια, απαντούσε ο ίδιος στα 50-100 γράμματα που ελάμβανε καθημερινά απ’ τους νεαρούς τηλεθεατές του. Ήλθε σε επαφή με τους διευθυντές φυλακών και τους έπεισε ώστε να δημιουργήσουν χώρους πιο φιλικούς για να επισκέπτονται τα παιδιά τους φυλακισμένους γονείς τους. Επίσης βρέθηκε σε νοσοκομειακά συμβούλια στην προσπάθειά του να ελαχιστοποιηθούν τα ψυχικά τραύματα στη φροντίδα των παιδιών, επισκέπτονταν άτομα που ήταν άρρωστα ή ετοιμοθάνατα και έγραψε αμέτρητα γράμματα σε άτομα που ζούσαν μόνα τους.
Όταν συνέβησαν συνταρακτικά γεγονότα, πολλοί άνθρωποι προσέφυγαν στον Ρότζερς για να λάβουν παρηγοριά. «Βοήθησε την Αμερικάνικη παιδική ψυχή – και νομίζω και τους Αμερικάνους γενικά –σε μερικούς πολύ ταραχώδεις και δύσκολους καιρούς: Απ’ τον Πόλεμο στο Βιετνάμ και τη δολοφονία του Ρόμπερτ Κέννεντυ το 1968 έως τις επιθέσεις στους δίδυμους πύργους στις 11/9 το 2001». 2
Μια απ’ τις βασικές του απόψεις ήταν ότι αν και είναι εντάξει το να έχεις όλων των ειδών τα συναισθήματα, όμως τα αρνητικά συναισθήματα δεν θα πρέπει να είναι ποτέ μια δικαιολογία για κακή συμπεριφορά. Αν θυμώνουμε, πρέπει να μάθουμε να το αντιμετωπίζουμε και να μοιραζόμαστε τα συναισθήματά μας με τους αγαπημένους μας ώστε να μην πληγώνουμε τους εαυτούς μας ή τους άλλους. Ο Ρότζερς αυτό το αποκαλούσε “μια εσωτερική ανάπτυξη”.
Ο Φρεντ Ρότζερς απεβίωσε το 2003 σε ηλικία 74 χρονών, όμως η κληρονομιά που άφησε, συνεχίζει να υφίσταται με πολλούς τρόπους και σήμερα: «Ο Ρότζερς έγινε μια πηγή για τη γονική συμβουλευτική. Ο ίδιος ήταν μια διαχρονική αξία μπροστά σ’ ένα φόντο από διαρκώς μεταβαλλόμενες φιλοσοφίες γονικής μέριμνας και πολιτισμικών τάσεων». 3
Για σκεφτείτε αυτές τις δύο ζωές, αυτής του πειρατή και της άλλης ενός πάστορα και το πόσο πολύ διέφερε η μια απ’ την άλλη. Μας κάνουν να σκεφτούμε τι είδους κληρονομιά θα αφήσουμε κι εμείς για τους άλλους. Αναρωτιέμαι τι θα μας έλεγε σήμερα ο Ρότζερς. Αναμφίβολα αυτό που ήδη είχε πει:
«Δεν είναι οι τιμές, τα βραβεία και οι φανταχτερές εξωτερικές επιτυχίες, που θρέφουν στην πραγματικότητα την ψυχή μας. Είναι η γνώση του ότι οι άλλοι, μπορούν να μας εμπιστευτούν, ότι ποτέ δεν θα πρέπει να φοβηθούμε την αλήθεια και ότι το υπόβαθρο της ίδιας μας της ύπαρξης είναι από καλό υλικό. Σαν ανθρώπινες υπάρξεις, η δουλειά μας στη ζωή είναι να βοηθάμε τους άλλους να αντιληφθούν το πόσο σπάνιοι και πολύτιμοι είμαστε στην πραγματικότητα ο καθένας μας και το ότι ο καθένας μας έχει κάτι που κανένας άλλος δεν το έχει ούτε θα το έχει, αυτό το κάτι μέσα μας που είναι μοναδικό και παντοτινό. Δουλειά μας είναι να ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον να ανακαλύψουμε αυτή τη μοναδικότητα και εκείνους τους τρόπους που θα αναπτύξουν την έκφρασή της. Όλοι μας έχουμε διαφορετικά χαρίσματα, έτσι όλοι μας έχουμε διαφορετικούς τρόπους να δείξουμε στον κόσμο ποιοι είμαστε».