Πρόσφατα πήρα τον έφηβο γιό μου σε μια εκδρομή αγροτουρισμού στο μεγάλο συγκρότημα από φαβέλες [παραγκούπολη] στο Complexo do Alemão στο βόρειο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας. Οι πέντε βουνοκορφές που περικλείουν την πόλη συνδέονται με τελεφερίκ από όπου μπορείς να δεις όλο τον κόλπο μαζί και τις όμορφες βουνοκορφές. Στις πλευρές των βουνών υπάρχουν επίσης παράγκες παντού, άλλες χωρίς κανονική οροφή και άλλες με μισόκτιστους τοίχους και άβαφες. Αυτές ήταν οι φαβέλες.

Κάποια στιγμή, ο γιός μου σχολίασε: «Μου κάνει έκπληξη το γεγονός ότι οι φτωχοί είναι πολύ περισσότεροι από τους πλούσιους!»

Στην επιστροφή, πιάσαμε συζήτηση με μια Χριστιανή απόστολο που είχε αρχίσει να εργάζεται στις φαβέλες, πριν ηρεμήσουν τα πράγματα σε αυτές, τότε που η αστυνομία και τα καρτέλ ναρκωτικών βρίσκονταν καθημερινά σε πόλεμο. Μια άλλη γυναίκα περιέγραψε πως όταν ήταν πιο νέα, έπρεπε να πηγαίνει κάθε μέρα να παίρνει νερό από μια κοινόχρηστη βρύση, μέχρι που ο πατέρας της και μερικοί άλλοι μπόρεσαν να ανοίξουν ένα κοινοτικό πηγάδι. Η ζωή στην περιοχή έχει βελτιωθεί πάρα πολύ τα τελευταία χρόνια, όμως οι ιστορίες που ανέφεραν αυτές οι γυναίκες ήταν μια υπενθύμιση των σκληρών συνθηκών στις οποίες ζούσαν τόσοι πολλοί άνθρωποι. Αυτή η εκδρομή είχε μεγάλη επίδραση στον γιό μου, ο οποίος τώρα δείχνει περισσότερο ενδιαφέρον στο να βοηθά άπορες οικογένειες στην πόλη μας αντί να νοιάζεται κυρίως για την εκπλήρωση των δικών του αναγκών.

Πιστεύω πώς το να μαθαίνουμε στα παιδιά από μικρή ηλικία να νοιάζονται για τους άλλους και να μοιράζονται, είναι ζωτικής σημασίας ώστε να γίνει αυτό μέρος της προσωπικότητάς τους. Πρόσφατα διάβασα κάπου, πως τα παιδιά εκείνα που επέζησαν στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο έμαθαν αλληλεγγύη μέσα από τις οδυνηρές συνθήκες που υπέφεραν. Έχοντας να μοιραστούν το λίγο ψωμί ή το λίγο φαγητό κάθε μέρα, για χρόνια, τα βοήθησε στη διάπλαση του χαρακτήρα τους για το υπόλοιπο της ζωής τους και έγινε μέρος της προσωπικότητάς τους.

Για πολλά χρόνια, έχω διδάξει σε παιδιά ατόμων που προσέφεραν εθελοντικό έργο σε διάφορες χώρες και σε συνθήκες που δεν ήταν πάντα οι πιο ιδανικές. Μερικές φορές έπρεπε κι εμείς να μοιραστούμε με άλλα παιδιά μέρος από το διδακτικό υλικό ή τα παιχνίδια που είχαμε, γι’ αυτό ήταν επιτακτικό για τα παιδιά να μάθουν να μοιράζονται και να συνεργάζονται σε απλές εργασίες, όπως το να τοποθετούν ξανά τα παιχνίδια στη θέση τους ή να καθαρίζουν το τραπέζι μετά το κολατσιό.

Τα παιδιά μπορούν να αρχίσουν να νοιώθουν συμπάθια για τους άλλους με το να λαμβάνουν μέρος σε εργασίες για τη κοινότητα ή με το να βοηθάνε τους άπορους. Αν διδαχθούν αυτές τις αξίες από μικρή ηλικία, έχουν περισσότερες πιθανότητες να τις διατηρήσουν για την υπόλοιπη ζωή τους.