Το Ευαγγέλιο του Λουκά μας αναφέρει για την απρόσμενη συνάντηση του Ιησού με τον Ζακχαίο, έναν Ιουδαίο που ήταν ο τοπικός επικεφαλής φοροεισπράκτορας για τη Ρωμαϊκή κυβέρνηση.
Ο Ιησούς διερχόταν την Ιεριχώ και περπατούσε μέσα στην πόλη. Εκεί υπήρχε ένας άνθρωπος, που ονομαζόταν Ζακχαίος, ο οποίος ήταν αρχιτελώνης κι ήταν πολύ πλούσιος. 1
Στη Βίβλο, αποκαλείται τελώνης, που είναι μια άλλη ονομασία για έναν φοροεισπράκτορα. Στο Ισραήλ, γενικά όλοι απεχθάνονταν τους φοροεισπράκτορες, όχι μόνον επειδή συγκέντρωναν φόρους για τη Ρώμη, αλλά επειδή επίσης πρόσθεταν επιπλέον ποσά για να καλύψουν τα δικά τους έξοδα και έτσι να επωφεληθούν. Μερικές φορές μίσθωναν άλλα άτομα να συγκεντρώσουν τους φόρους και ως εκ τούτου ήταν γνωστοί ως οι επικεφαλής φοροεισπράκτορες, ένας απ’ τους οποίους φαίνεται να ήταν και ο Ζακχαίος. Ένας συγγραφέας το εξηγεί κάπως έτσι: «Οι άμεσοι φόροι περιλάμβαναν τον κεφαλικό φόρο (έναν γενικό φόρο για τους πολίτες) και ένα φόρο γης (ένα φόρο για τη σοδειά κάποιου). Επιπλέον μαζί με αυτούς τους άμεσους φόρους, υπήρχαν και κάποιοι έμμεσοι φόροι για κάθε προϊόν που αγοράζονταν ή μισθώνονταν σε μια περιοχή». 2
Η πόλη της Ιεριχούς ήταν μια πολύ γνωστή τοποθεσία-πέρασμα, καθώς ένας μεγάλος αριθμός από εμπορικά ταξίδια γίνονταν ανάμεσα στην Ιουδαία και την Περρέα και περνούσαν από εκεί, που σήμαινε ότι η είσπραξη φόρων ήταν ένα επικερδές επάγγελμα στην περιοχή εκείνη.
Ο Ζακχαίος ζητούσε να δει τον Ιησού ποιος είναι· και δεν μπορούσε εξαιτίας τού πλήθους, επειδή ήταν κοντός στο ανάστημα. 3
Μάλλον ο Ζακχαίος είχε ακούσει ορισμένα πράγματα για αυτά που έκανε ο Ιησούς και αυτό τον παρακίνησε να μάθει περισσότερα. Αντιμετώπιζε όμως μια πρόκληση, επειδή υπήρχε ένα μεγάλο πλήθος που τον εμπόδιζε να πλησιάσει κοντά στον Ιησού και επειδή ήταν κοντός στο ανάστημα δεν μπορούσε να κοιτάξει πάνω απ’ τα κεφάλια του πλήθους. Εάν ήθελε να δει τον Ιησού, ο Ζακχαίος έπρεπε να επινοήσει κάτι και αυτό κι έκανε.
Τρέχοντας μπροστά από το πλήθος, ανέβηκε επάνω σε μια συκομουριά για να Τον δει· επειδή, από εκείνο τον δρόμο επρόκειτο να περάσει. 4
Το δένδρο αυτό είναι παρόμοιο με μια βελανιδιά, επειδή όμως έχει χαμηλό κορμό και χοντρά κλαδιά, είναι εύκολο να ανέβει κάποιος. Όμως το να ανέβει ένα ενήλικας σε ένα δένδρο, δείχνει κάπως αναξιοπρεπές, ειδικά για κάποιον που έχει κάποια υπόληψη, πλούτο και θέση στην κοινότητα. Έτσι αυτό που έκανε, έδειξε ότι ο Ζακχαίος ήταν μάλλον περισσότερο από περίεργος να δει τον Ιησού.
Όταν ο Ιησούς ήρθε στο μέρος εκείνο, κοίταξε ψηλά και όταν τον είδε, είπε: Ζακχαίε, κατέβα γρήγορα· επειδή, σήμερα πρέπει να μείνω στο σπίτι σου. 5
Ο Ιησούς όχι μόνον τον είδε, αλλά και του μίλησε επίσης. Δεν μας αναφέρεται για το πώς ο Ιησούς γνώριζε το όνομα του Ζακχαίου. Ίσως να το γνώριζε με υπερφυσικό τρόπο, όπως έκανε όταν Αυτός «είδε τον Ναθαναήλ να έρχεται σ’ αυτόν, και λέει γι’ αυτόν: ‘Δέστε, ένας αληθινά Ισραηλίτης, στον οποίο δεν υπάρχει δόλος!’ Ο Ναθαναήλ του λέει, ‘Πώς με γνωρίζεις;’ Και ο Ιησούς του απάντησε, ‘Πριν ο Φίλιππος σε φωνάξει, σε είδα όταν ήσουν κάτω από τη συκιά’». 6 Ή μπορεί να το γνώριζε απ’ τους άλλους εκεί που τον είχαν φωνάξει με το όνομά του ή ίσως να ρώτησε τους άλλους πως ονομάζεται.
Ο Ζακχαίος κατέβηκε γρήγορα και τον υποδέχθηκε με χαρά. Και όλοι, βλέποντας αυτό, γόγγυζαν λέγοντας ότι: «Μπήκε για να μείνει μέσα σε έναν αμαρτωλό άνθρωπο». 7
Αν και ο Ζακχαίος χάρηκε που ο Ιησούς ήλθε στο σπίτι του, ο όχλος εκεί άρχισε να μουρμουρίζει και να δυσανασχετεί. Με το να αποκαλούν τον Ζακχαίο «αμαρτωλό» μάλλον το πλήθος εξέφραζε τη γνώμη του για τους φοροεισπράκτορες, εκτονώνοντας έτσι τα αισθήματά του για τον τρόπο που εκμεταλλεύονταν εκείνους απ’ τους οποίους συγκέντρωναν φόρους. Κατηγόρησαν επίσης και τον Ιησού ότι συσχετίζονταν με αμαρτωλούς.
Και ο Ζακχαίος, αφού σηκώθηκε όρθιος, είπε στον Κύριο: Δες, τα μισά από τα υπάρχοντά μου, Κύριε, τα δίνω στους φτωχούς· κι αν συκοφάντησα κάποιον σε κάτι, αποδίδω τετραπλάσια. 8
Η δήλωση που έκανε ο Ζακχαίος είναι και για το παρόν και για το μέλλον — επειδή δεσμεύτηκε να δώσει τα μισά απ’ τα υπάρχοντά του εκεί και τότε στους φτωχούς και για πιο μετά, να ξεπληρώσει σε τετράκις το ποσό που είχε πάρει άδικα από κάποιον. Η συνάντηση του Ζακχαίου με τον Ιησού τον έκανε να αλλάξει ριζοσπαστικά για το πώς χειρίζονταν τα χρήματα και αντί να εκμεταλλεύεται τους άλλους, άρχισε να τους βοηθάει και να τους υπηρετεί.
Η δέσμευση του Ζακχαίου, να δώσει τα μισά απ’ τα υπάρχοντά του και να ξεπληρώσει σε τετράκις οποιονδήποτε έβλαψε, ήταν κάτι το ανήκουστο και το απροσδόκητο. Στον Ιουδαϊσμό, το να δώσει κάποιος το 20 τοις εκατό απ’ τα υπάρχοντά του θεωρείτο πολύ γενναιόδωρο και το να δώσει κάποιος περισσότερο απ’ αυτό, δεν θεωρείτο συνετό. Αν κάποιος ήταν ένοχος εκβιασμού προς έναν άλλο Ιουδαίο, έπρεπε να πληρώσει πίσω ένα επιπλέον 20 τοις εκατό. Η δέσμευσή του αυτή, έδειχνε ότι είχε αλλάξει. Γνώριζε ότι είχε υπεξαιρέσει χρήματα απ’ τους άλλους και ήταν πρόθυμος να ξεπληρώσει όσους είχε κλέψει. Με το να το κάνει αυτό, ο Ζακχαίος έγινε ένα παράδειγμα του πώς να χειρίζεται κάποιος τα χρήματα με γενναιόδωρο τρόπο.
Και ο Ιησούς είπε σ’ αυτόν ότι, «Σήμερα έγινε σωτηρία σ’ αυτό το σπίτι, καθόσον κι αυτός είναι γιος τού Αβραάμ. Επειδή, ο Υιός τού ανθρώπου ήρθε να ζητήσει και να σώσει το χαμένο». 9
Λόγω της εσωτερικής αλλαγής του Ζακχαίου, σώθηκε κι αυτός και οι δικοί του. Στο βιβλίο των Πράξεων, υπάρχουν παραπομπές, όπου ολόκληρα σπιτικά δέχθηκαν σωτηρία. 10 Το επάγγελμα του Ζακχαίου σαν φοροεισπράκτορας δεν του στέρησε τη δυνατότητα να έρθει κοντύτερα στον Θεό, τόσο αυτός όσο και η οικογένειά του, ενώ με τη σωστή του απόκριση στον Ιησού, έφερε και σ’ αυτούς αληθινή σωτηρία.
Ο σκοπός του Ιησού — η αιτία για τη γέννησή Του, τη ζωή Του, τον θάνατό Του και την ανάστασή Του — ήταν να «σώσει το απολωλός». Στην επικοινωνία του Ζακχαίου με τον Ιησού, ανακαλύπτουμε ένα παράδειγμα ενός τέτοιου προσώπου που σώζεται. Ο Ζακχαίος δεν έδειχνε να είναι ο σωστός υποψήφιος για σωτηρία. Δεν ήταν μόνο αμαρτωλός, αλλά εργαζόταν και για την καταπιεστική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, πλουτίζοντας εις βάρος του δικού του λαού. Εντούτοις, στην γνωριμία του με τον Ιησού, η ζωή του άλλαξε παντελώς. Ο Ιησούς ήταν πρόθυμος να παραβλέψει το ποιος και το τι άτομο ήταν. Ήταν πρόθυμος να επικοινωνήσει με κάποιον που η κοινωνία τον απεχθανόταν και τον απέρριπτε και του έδωσε την ευκαιρία να δεχθεί σωτηρία.
Είθε κι εμείς να αντανακλάμε τον Ιησού όταν συναντάμε εκείνους που τους περιφρονούν οι άλλοι και ακόμα κι εκείνους που έχουν σφάλλει ενάντια σε εμάς ή τους άλλους. Είθε να δείχνουμε αγάπη, ανέχεια και συγχώρεση σε όλους με όσους ερχόμαστε σε επαφή. Είθε να κάνουμε όλοι μας το καλύτερό μας, ώστε να μοιάσουμε του Ιησού.